ಭಾರಾ ಬಲೂತೆದಾರ್‌ ಪದ್ಧತಿ ಅಥವಾ ಆಯಗಾರಿಕೆ

ಘೋಷಣೆ:- ಇಲ್ಲಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಕೆಯ ಕಣಜ ಅಂತರ್ಜಾಲದ ಪುಟಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಸಂಕಲಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಪೀಠಿಕೆ:-    ಆಯಗಾರಿಕೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೃಷಿ ಸಮಾಜದ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಇದೊಂದು ಅಂತರ್‌ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಗಳ ತಾಳಿಕೆ ಹಾಗೂ ಬಾಳಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದೊಂದು ಸಾಮೂಹಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಉತ್ಪಾದಕ ರೈತ ಕುಟುಂಬಗಳು, ಅವರನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಬದುಕುವ ಕೈಕಸುಬಿನವರು, ಕೈಕಸುಬಿನವರನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಬದುಕುವ ರೈತ ಕುಟುಂಬಗಳು ಇವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಕರ್ತವ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಆಯ ಪ್ರಚಲಿತವಿತ್ತು. ಆಯ ಎನ್ನುವುದು ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿಯುವ ದಂಧೆ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ಧರ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಕೊಡು-ಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ನಡೆಯಲೆಂದೇ ಗ್ರಾಮಗಳು ನಾಟಿ, ಕುಯಿಲು, ಕಣ ಮಾಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬರದಿರುವಂತೆ ಗಮನ ಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಗ್ರಾಮದ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳಾದ ಕಮ್ಮಾರರು, ಕುಂಬಾರರು, ಬಡಗಿಗಳು, ಹಜಾಮರು, ಹೂಗಾರರು, ಗಾಣಿಗರು, ಇಡೀ ವರ್ಷ ತಾವು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸೇವೆಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ರೈತರಿಂದ ಕಾಳು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೊಡು-ಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದಾಗಿ ಗ್ರಾಮದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗ್ರಾಮದೊಳಗೇ ಸುತ್ತುಹಾಕುತ್ತಿತ್ತೇ ಹೊರತು ಗ್ರಾಮದಿಂದಾಚೆ ಹರಿದು ಹೋಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಆಯಗಾರಿಕೆ ಅರ್ಥ ಹಾಗೂ ಸ್ವರೂಪ

‘ಆಯ’ ಎಂದರೆ ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ರೈತರು ಬೆಳೆದದ್ದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪಾಲನ್ನು ಧಾನ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡುವ ಪ್ರತಿಫಲಕ್ಕೆ (ಪಗಾರ) ‘ಆಯ’ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಯ ನೀಡುವವರನ್ನು ಆಯದ ಕುಳ ಅಥವಾ ವತನದಾರನೆಂದೂ ಆಯ ಪಡೆಯುವವರನ್ನು ಕಸುಬಿನವರು, ಆಯದವರು ಅಥವಾ ಆಯಗಾರರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ‘ಆಯ’ಕ್ಕೆ ಬಾರಾಬಲುತೆ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ವಾಡಿಕೆ ಇದೆ. ಮಂಡ್ಯ ಮೈಸೂರು ಕಡೆಗೆ ‘ಆಡದೆ’ ಎಂದೂ ಆಯಗಾರರಿಗೆ ‘ಆಡದೆಯವರು’ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ‘ಎಚ್ಚ’ ಎಂದೂ ‘ಎಚ್ಚಗಾರರೆಂದು’ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಪಂಜಾಬ್, ಗುಜರಾತ್, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕೇರಳ ಮುಂತಾದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಯ ಪದ್ಧತಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕಡೆ ಆಯವನ್ನು ‘ಜಜಮಾನಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಶ್ರಮ ಹಾಗೂ ಆ ಶ್ರಮಕ್ಕೆ ನೀಡುವ ಸಂಭಾವನೆಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರೂಪವನ್ನೇ ಆಯ ಅಥವಾ ಜಜಮಾನಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

 

ಪದ್ಧತಿಯ ಉಗಮ ಹೇಗೆ ಆಗಿರಬಹುದು?

ಜನ ಬೆಳೆದು ಜನಾಂಗವಾದಾಗಲೇ ಆಯಗಾರ ಪದ್ಧತಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಜೀವನದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಪರಸ್ಪರ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಆಯಗಾರಿಕೆಯ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಜನಪದ ಸಂಘ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಈ ಆಯಗಾರ ಪದ್ಧತಿ ಉತ್ತಮ ನಿದರ್ಶನ. ಒಕ್ಕಲಿಗರನ್ನು ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಈ ಆಯಗಾರ ಪದ್ಧತಿ ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಜೀವನಾವಶ್ಯಕತೆಯ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ಈ ವೃತ್ತಿಗಳು ಕೇವಲ ಚಾಕರಿ ವೃತ್ತಿಗಳಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ ಕಲೆಯಾಗಿ ಅರಳಿದವು. ಕಲೋಪಾಸನೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದವು. ಗೌಡರಿಂದ ಹಿಡಿದು ತಳವಾರನವರೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವೃತ್ತಿಯವನೂ ಹಳ್ಳಿಯ ಸಹಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡು ಹಳ್ಳಿಯ ಏಳ್ಗೆಗೆ ದುಡಿಯುವಂತೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕರ್ತವ್ಯ ಹಾಗೂ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಂಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಜೀವನವು ಸುಗಮವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನದ ಐಕ್ಯತೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಸುಬಿನವರು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಆಯಗಾರರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಕಸುಬಿನವರಿದ್ದರೂ ಒಂದೊಂದು ಕಸುಬಿನವರು ಇತರ ಕಸುಬುದಾರರ ನೆರವು ಪಡೆಯುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಧಣಿ ಆದವನು ಮತ್ತೊಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಧೀನವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದ, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸರೀಕನಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಎಲ್ಲ ಆಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಪೋಷಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಕಸುಬುಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ ಅವು ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿಗೆ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಂಬಾರ, ಬಡಿಗ, ಅಗಸ, ಬೇರೆಯವರ ಮನೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಆಯಗಾರರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರೇ ತಮ್ಮ ಹೊಲದ ರಾಶಿ ಅಥವಾ ಆಚರಣೆ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೊಡುವ ಹಾಗೂ ನೀಡುವ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂದರೆ ಅನ್ಯಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಸರೀಕನೊಂದಿಗೆ ದಾನ ಅಥವಾ ಆಯ ಪಡೆಯುವ ಅಗಸ ಅಥವಾ ಕ್ಷೌರಿಕರು ತಮ್ಮ ಹೊಲದ ರಾಶಿ ಅಥವಾ ಆಚರಣೆ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಕೊಡುವ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೊಡುತ್ತೇನೆನ್ನುವ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹಂಚಿ ತಿನ್ನುವ ಸಹಕಾರ ತತ್ವ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಹಾಗೆಯೇ ಕಂಬಾರನಿಗೆ ತಿದಿ ಬೇಕು, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಆತ ಮಾದಿಗನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮಾದಿಗನಿಗೆ ರೆಂಪಿಗೆ ಹಾಗೂ ಉಳಿ ಬೇಕು, ಆಗ ಆತ ಕಂಬಾರನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಬಡಿಗ ಇಲ್ಲವೇ ಅಕ್ಕಸಾಲಿಗೆ ವಿವಿಧ ನಮೂನೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಲಕರಣೆಗಳು ಬೇಕು. ಆಗ ಅವರೂ ಕಂಬಾರನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕಂಬಾರ ತನಗೆ ಬೇಕಾದ ಸಲಕರಣೆಗಳಿಗೆ ಉಳಿದ ಆಯಗಾರರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕೃಷಿಕರು ಆಯಗಾರರ ಮೇಲೆ ಆಯಗಾರರು ಕೃಷಿಕರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಸಹಜ.

ಆಯದ ಪದ್ಧತಿ ಹಾಗೂ ಆಯಗಾರರನ್ನು ಎಂಟು ಹಿಟ್ಟಿನವರು ಬಾರಾಬಲೂತೆದಾರ್‌(ಹನ್ನೆರಡು ಬಗೆಯ ಕಸುಬುದಾರರು) ಹಾಗೂ ಅಷ್ಟಾದಶ ವರ್ಗದವರು ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸುವುದುಂಟು. ಎಂಟು ಹಿಟ್ಟಿನವರೆಂದರೆ ಅದು ಗ್ರಾಮದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ೧. ಗೌಡ, ೨. ಸೇನಭೋವ, ೩. ತಳಾರ, ೪. ಬಡಗಿ, ೫. ಕಮ್ಮಾರ, ೬. ಅಕ್ಕಸಾಲೆ, ೭. ಅಗಸ, ೮. ಹಿಟ್ಟುಕಾರ (ಅಂಬಿಗ) ಅಥವಾ ಕಂಚಗಾರ ಈ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾವೇಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೊದಲ ಮೂರು ಜನರನ್ನು ಗ್ರಾಮಾಧಿಕಾರಿಗಳೆಂದು ನಂತರದ ಐದು ಜನರನ್ನು ಪಂಚಕಾರುಕರೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು

ಆಯ ಪದ್ಧತಿ ಬಲೂತಾ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ‘ಬಲೂತಾ’ ಎಂದರೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೈಕಸುಬಿನವರಿಗೆ ಧಾನ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕೊಡುವ ಸಂಭಾವನೆ ಅಥವಾ ಪಾಲು. ಇಂಥ ಸಂಭಾವನೆ ಪಡೆಯುವವರನ್ನು ಬಲೂತೆದಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಆಲೂತೆದಾರ’ ಎಂದರೆ ಪೂರ್ವನಿರ್ಧರಿತವಾದ ಸಂಭಾವನೆ ಪಡೆಯದಿರುವವ. ಬಲೂತೆದಾರ ಎಂದರೆ ವರಿಷ್ಠ ದರ್ಜೆಯ ಕೆಲಸಗಾರ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಯ ಪಡೆಯುವವ. ಬಲೂತೆ ಎಂದರೆ ಆಯ, ಬಲೂತೆದಾರ ಎಂದರೆ ಆಯಗಾರ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಜನ ಆಯಗಾರರಿರುವಂತೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಜನ ಬಲೂತೆದಾರರಿರುತ್ತಾರೆ. ಹನ್ನೆರಡು ಮಂದಿ ಆಯಗಾರರೆಂದರೆ ಗೌಡ, ಬಣಕಾರ, ಬಡಿಗಿ, ಕಮ್ಮಾರ, ಅಕ್ಕಸಾಲಿ, ಕುಂಬಾರ, ನಾಯಿಂದ, ಬಾರಿಕ, ತಳವಾರ, ಅಗಸ, ಚಲವಾದಿ (ಹೊಲೆಯ) ಮಾದಿಗ ಎನ್ನುವ ಜಾತಿ ಕಸುಬಿಗೆ ಸೇರಿದ ಗುಂಪುಗಳು.

 

ಗ್ರಾಂಟ್‌ಡಫ್‌ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಬಲೂತೆದಾರರ ಹೆಸರು ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ. ಸುತಾರ (ಬಡಗಿ) ಲೋಹಾರ (ಕಮ್ಮಾರ) ಛಾಂಭಾರ (ಸಮಗಾರ) ಮಾಂಗ (ಮಾದ) ಕುಂಬಾರ (ಕುಂಬಾರ) ನ್ಹಾವಿ (ನಾವಲಿಗ) ಪರೀಟ (ಅಗಸ) ಗುರವ (ಗೊರವ) ಜೋಶಿ (ಜೋಯಿಸ) ಭಟ (ಪುರೋಹಿತ) ಮುಲಣಾ (ಮೌಲಾನಾ) ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿನ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ.

ಗೌಡ, ಪಟೇಲ ಗ್ರಾಮದ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗಿಸುವ ಕರ್ತವ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಗೌಡನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತಳವಾರ ಹಾಗೂ ತೋಬಿ (ಮಾದಿಗ) ನೆರವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಾರಕೇರ ಊರಿನ ಕೆರೆ, ನದಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಬಣಕಾರ ಊರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತಿದ್ದನು. ಬಡಿಗ, ಕಮ್ಮಾರ ಕೃಷಿ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾದರೆ ಅಕ್ಕಸಾಲಿಗ ಆಭರಣ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಕುಂಬಾರ, ನಾಯಿಂದ ಮತ್ತು ಅಗಸರ ಕೆಲಸಗಳು ರೈತ ಹಾಗೂ ಊರಿನ ಇತರರಿಗೂ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಚಲವಾದಿ ಮಾದಿಗರಾದರೋ ಊರ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಹಾಗೂ ವಾದ್ಯ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಇವರಿಗೆ ಸುಗ್ಗಿಯಲ್ಲಿ ‘ಆಯದ ಕಾಳು’ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೂ ಅಲ್ಲದೆ ವ್ಯವಹಾರಗಾರರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಲೆ ಮಕ್ಕಳಾಗಿ ಅಥವಾ ಆಯಗಾರರಾಗಿ ದನಕರಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು ಹಾಕಿ ಚರ್ಮ ಸುಲಿದು ಹಗ್ಗ, ಮಿಣಿ, ಬಾರಕೋಲು ಹಾಗೂ ಚಪ್ಪಲಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಫಲವಾಗಿ ವರ್ಷದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸುಗ್ಗಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಳುಕಡ್ಡಿ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದೊಂದು ಪರಸ್ಪರ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ಅವಲಂಬನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದು ಅಧೀನತೆಯ ಹಾಗೂ ಶೋಷಣೆಯ ದಾರಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದನ್ನು ಮರೆಯಲಾಗದು. ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಆಯಗಾರರು ಕ್ರಮ ತಪ್ಪಿದರೆ ಬುದ್ಧಿ ಕಲಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಊರ ಪ್ರಮುಖರಿಗಿದ್ದಂತೆ ಧಣಿಯಾದವನು ಆಯ ಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಮೀನಮೇಷ ಎನಿಸಿದರೆ, ಕ್ರಮ ತಪ್ಪಿದರೆ ಅಂಥವನ ಮೇಲೆ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಕಾರ ಮುಖಂಡರಿಗಿರುತ್ತಿತ್ತು.

ಆಯಗಾರರು ಕುಲಕಸುಬಿನ ಜೊತೆಗೆ ವಿವಿಧ ಉಪವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರು. ಆಯ ಪದ್ದತಿ ನಂಬಿಕೆ, ಸೇವೆ, ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನೆ, ಕೊಡುಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿತ್ತು. ವೈಷಮ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಜಗಳಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲದಂತೆ ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಈ ಪದ್ಧತಿ ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ತಲೆತಲಾಂತರದಿಂದ ಆಯದ ಕುಳ ಹಾಗೂ ಆಯಗಾರರ ಮಧ್ಯ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳಿದ್ದವು. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆಗೆ ಸುಗಮ ಜೀವನಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಗಾಗ ಆಯಗಾರರ ಹಾಗೂ ಆಯ ಕುಳದ ಮಧ್ಯ ಸೇವಾ ನಿಯಮದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಯಗಳಾದರೆ ಅದನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶವೂ ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆಯದ ಕರಾರುಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದಕ್ಕೆ ಪರಸ್ಪರ ಜಾತಿಗಳ ಹಿರಿಯರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೇ ರೀತಿ ಒಂದು ಬಡಿಗ ಕುಟುಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಕುಟುಂಬದ ಆಯದ ಕುಳವನ್ನು ಸೆಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಜಾತಿ ಪಂಚಾಯ್ತಿ ಅಂಥವನಿಗೆ ದಂಡ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ರೀತಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಆಯಗಾರರಿಗೂ ದಾನ, ಧರ್ಮ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಗೂ ಉಂಬಳಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಗತಿಗಳು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತವೆ.

 

ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಮಹತ್ವ

ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಹಲವು ಶಾಸನಗಳು ಇಂಥ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಹಾಗೂ ಸಮುದಾಯ ಪ್ರಧಾನ ಆಯಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ಆಯಗಾರರ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಆಯ ಪ್ರಧಾನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕಸುಬುದಾರಿಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಕಸುಬುದಾರ ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಕೂಲಿಕಾರ್ಮಿಕನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆತನೊಬ್ಬ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿರ್ಮಾತೃವಾಗಿದ್ದ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆಯ ಪದ್ಧತಿ ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಗತಿಯಾಗಿತ್ತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ದಾನ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ವ್ಯಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿತಗೊಳ್ಳುವ ಆಯಗಾರರ ಸಂಗತಿಗಳು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುವಂಥವು. ಡಾ. ಎಂ.ಎಂ ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೊಂದು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ‘ …. ಯುದ್ದವಿಜಯವನ್ನೆ ಪ್ರಭಾವಳಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿ, ಧಾನ-ಧರ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಿಸುವುದು ನಮ್ಮ ಶಾಸನಗಳ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ಇತಿಹಾಸಕಾರರೂ ಇದೇ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಯೆಂದು ಭ್ರಮಿಸಿ, ಅತಿ ರಂಜಿತ ಇತಿಹಾಸ ಬರೆಯುತ್ತ ಬಂದರು. ಆದರೆ ಶಾಸನಗಳ ಮುಖಬೆಲೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅವುಗಳ ಹಿಂದಿನ ಮನಸ್ಸನ್ನು, ಅದರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಸಮಾಜ-ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮೇಲಾದ ಸತ್ಪರಿಣಾಮ-ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದು ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾದ ಚರಿತ್ರೆಯೆನಿಸುತ್ತದೆ.’

ಅಂದರೆ ಶಾಸನಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ರಾಜನ ಯುದ್ಧ ವಿಶೇಷಗಳು, ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಾಗೂ ದಾನ ಕಾರ್ಯಗಳ ಶ್ರೇಷ್ಟತೆಯನ್ನೇ ಮೇಲು ಮಾಡಿ ಹೇಳಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗತಿ. ಆದರೆ ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮಾಜ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಚರ್ಚೆಗಳು ಇಂಥ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಶಾಸನಗಳ ಅಧ್ಯಯನಗಳೊಳಗೆ, ಪ್ರಭುತ್ವ ಅದರ ಪರಿವಾರದ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗಳೇ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬಂದಿವೆ. ರಾಜ ಪರಿವಾರದಷ್ಟೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಇತರೆ, ಕಸುಬುದಾರ ವರ್ಗಗಳ ಚರ್ಚೆ ಗೌಣವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಊನಗೊಂಡ ಚರಿತ್ರೆಯ ಒಂದು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಮಜಲು ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಸಾಮಾಜಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸುಗಮ ನಡಿಗೆಗೆ ಈ ಆಯಗಾರರು ಅತ್ಯವಶ್ಯ. ಸಮಾಜದ ಭೌತಿಕ ಹಾಗೂ ಆಂತರಿಕ ನೀತಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಮತ್ತು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕರಕುಶಲ ಕಲಾವಿದರು , ಕೆಳವರ್ಗದ ಕೆಲಸಗಾರರು ಪ್ರಮುಖರಾಗಿದ್ದರು. ಕೌಟಿಲ್ಯ ಹೇಳುವಂತೆ ರಾಜ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಗೂಢಚೆರ್ಯೆ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸಿ, ಜ್ಯೋತಿಷಿ ಮತ್ತು ಸೂಳೆಯರು ಇರುವಂತೆ ಇಂಥ ಕಸುಬುದಾರರೂ ಹಾಗೂ ಅವರ ಜಾಗಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಗ್ರಾಹಿಗಳಾದ ಇವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರೊಂದಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಬೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಶತ್ರುಗಳಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಆಪತ್ತುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಇವರದೂ ಪ್ರಮುಖ ಪಾಲು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಕಸುಬುದಾರ ವರ್ಗಗಳು ಬರೀ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮಾತ್ರವಾಗಿರದೆ ರಾಜ್ಯದ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದು ಗಮನಾರ್ಹ.

 

ಉಪಸಂಹಾರ:-   ‘ಕೂತು ಉಂಡರೆ ಕುಡಿಕೆ ಹೊನ್ನು ಸಾಲದು’ ಎನ್ನುವ ಗಾದೆ ಮಾತನ್ನು ಯಾವ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದವೋ ಅದೇ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದು ಆಧುನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗೂ ಜಾಗತೀಕರಣದ ಫಲಿತಗಳಿಂದಾಗಿ ಕುಳಿತು ಉಣ್ಣುವ ತಾಣಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಔದ್ಯೋಗಿಕರಣ ಹಾಗೂ ನಗರೀಕರಣದ ವಿಪರೀತತೆ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಬೆಳೆವ ಭೂಮಿಯನ್ನು ವಸ್ತು ರೂಪದ ಸರಕನ್ನಾಗಿಸಿದೆ. ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಪ್ರಗತಿ ಅಥವಾ ಆಧುನಿಕತೆಯ ಗುಣವೇ ಬೌದ್ಧಿಕವೂ ಹಾಗೂ ಭೌತಿಕವೂ ಆದಂತದ್ದು. ಇಂಥದರಲ್ಲಿ ದುಡಿಮೆ ಹಿಂದೆ ಸರಿದು ಹಣವೇ ಮೌಲ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಶ್ರಮ ಪ್ರಧಾನ ಸಮುದಾಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಿಂದೆ ಸರಿದು ಶ್ರಮ ವಿರೋಧಿ ಹಾಗೂ ಸುಖ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಆಧುನಿಕತೆ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿದೆ. ಭೂಮಿ-ಕೃಷಿ, ಮಳೆ-ಬೆಳೆ. ಆಚರಣೆ-ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಆಯಗಾರಿಕೆ ಇಂಥ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಜೀವನ ಕ್ರಮಗಳು ಇಂದು ಅಪಹಾಸ್ಯಕ್ಕೂ ಉಪೇಕ್ಷೆಗೂ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಅಸಹಜ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಇಂದು ಪ್ರಧಾನವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವೈಭವ ಹಾಗೂ ಹಪಾಹಪಿ ಎಂದೆನಿಸಿ ಬಿಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದು ಖಂಡಿತ ಅಲ್ಲ. ನೆಲಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಗತಿಗಿಂತ ಹಣಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಗತಿ, ಜನಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಗತಿಗಿಂತ ಜನವಿರೋಧಿ ಪ್ರಗತಿ ಇಂಥ ಭಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮನುಷ್ಯನ ನೆಲ ಹಾಗೂ ನೆಲಗಳನ್ನೇ ಕಿತ್ತುಕೊಂಡು ದಿಕ್ಕೇಡಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಸುತ್ತಿರುವ ಏಕಾಕೃತಿಯ ಹಣವಂತ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜದ ವಿನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅದರ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನೇ ನಾಶಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇಂಥ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯೇ ಶ್ರಮಪ್ರಧಾನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಜೀವಾಳವಾಗಿತ್ತು. ಇಂದು ಆಧುನಿಕತೆ ಎನ್ನುವುದು ಬರೀ ಭೌತಿಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ ಅದು ತನ್ನದೇ ಆದ ಆಲೋಚನಕ್ರಮ, ಜೀವನ ವಿಧಾನ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬರುತ್ತಿದೆ.

(*)(*)(*)(*)(*)(*)